Over prikkels en verhalen die ons gedrag beïnvloeden

Onze geest is doorspekt met verhalen die onze realiteit kleuren en vormen. Belemmerende verhalen die we ons zelf vertellen zetten ons zenuwstelsel op scherp en laten ons balanceren op de rand van overgevoeligheid. Door bewust te zijn van deze destructieve verhalen kunnen we ze aanpakken en negatieve zelfpraat doorbreken. Laten we negatieve scripts herschrijven en onze prikkeloverdracht weer in balans brengen. In dit artikel leggen we uit hoe de NLT-methode hierin het verschil kan maken.

Amsterdam, oktober 2023 – Door Rob Wilders, psychosociaal narratief therapeut

Herkenning en aanpak van een verstoorde prikkeloverdracht
Onder prikkeloverdracht verstaan we de wijze waarop je brein informatie verwerkt en dit via je zenuwstelsel naar de rest van jouw lichaam stuurt. Bij mentale overbelasting kan de overdracht van prikkels verstoord raken. Je bent dan overgevoelig voor externe en interne prikkels.

Een voorbeeld van een interne prikkel kan het gevoel van dreigend falen zijn. Stel je voor dat je een naderende deadline hebt voor een project waarvan je denkt dat je het niet op tijd af zult krijgen. Deze angstige gedachte kan stressreacties in het lichaam activeren, zoals een verhoogde hartslag, zweten of een knoop in je maag. Een voorbeeld van een externe prikkel kan het geluid van een constant overgaande telefoon zijn of de ping op je mobiel van een nieuw app-bericht. Dit kan een constante staat van alertheid en onderbreking veroorzaken, waardoor je gestrest en overweldigd raakt omdat je voortdurend afgeleid wordt van je huidige taken.

Ook in relatie tot anderen kun je te maken krijgen met interne en externe prikkels. Denk bijvoorbeeld aan een eerdere confrontatie. De gedachte aan een vorige ruzie met iemand kan leiden tot gevoelens van woede of angst, zelfs nog voordat je deze persoon weer ontmoet. Dit kan fysieke reacties zoals spierspanning of een gevoel van onrust veroorzaken. Een voorbeeld van een externe prikkel in een conflictsituatie kan een directe confrontatie zijn met iemand die jou bekritiseert of ergens de schuld van geeft. Het kan direct stress en een defensieve houding teweegbrengen, resulterend in een reactie zoals een snelle ademhaling, het aannemen van een gespannen houding, in een huilbui uitvallen of een verbale uithaal maken.

Al deze overreacties kunnen leiden tot mentale klachten of lichamelijke ongemakken, zoals spanningshoofdpijnen, maagklachten of chronische ontstekingen. Ook kan jouw lichaam minder effectief reageren op de normale dagelijkse stressoren, waardoor je herstelproces vertraagt en je algemene gezondheid wordt beïnvloed. Om verdere uitputting te voorkomen is het herstellen van een evenwichtige prikkeloverdracht dus essentieel.

Zelfregulatie om mentaal gezond te functioneren
De NLT-methode is gebaseerd op zelfregulatie. Het is een krachtig hulpmiddel waarmee je jouw mentale gezondheid kunt bevorderen. De narratief therapeut moedigt je aan om je eigen ervaringen te onderzoeken en te reflecteren op de verhalen die je jezelf vertelt. Door zelfreflectie leer je negatieve patronen te herkennen en kun je beter je emotionele reacties op uitdagende situaties of stressvolle gedachten beheersen.

De methode bestaat uit een ‘critical event interview’, waarin we belangrijke gebeurtenissen in jouw leven de revue laten passeren. We kijken samen naar hoe je op verschillende manieren naar deze ervaringen kunt kijken en daar waar mogelijk je verhaal te herinterpreteren. Dit leidt tot een herwaardering van ervaringen en een vermindering van je emotionele intensiteit. Het vergroot je vermogen om met onverwachte stresssituaties om te gaan, met meer veerkracht en minder impulsiviteit.

Communicatie tussen lichaam en geest
De NLT-methode legt de nadruk op het verbeteren van de communicatie tussen lichaam en geest. Jij ervaart hoe het is om meer aandacht te hebben voor het huidige moment en voor je fysieke en emotionele sensaties, zonder onmiddellijk te oordelen of te reageren. Ook ervaar je om anders te reageren op bekende prikkels, wat kan leiden tot een verandering in hoe je ervaringen verwerkt en erop reageert.

Samenvattend, de NLT-methode richt zich op het herstel van de prikkeloverdracht, vooral wanneer interne of externe prikkels leiden tot overmatige stressreacties. Door het bewustzijn en begrip van deze prikkels te vergroten, stelt de NLT-methode je in staat om de controle over je reacties terug te winnen en zo een gezonder evenwicht te vinden in je dagelijks leven.