Je hebt een fout gemaakt op het werk. Het was niet je bedoeling, maar daar zit je dan: met een knoop in je maag en een stemmetje in je hoofd dat zich blijft afvragen, “Hoe heb ik zo stom kunnen zijn?” of “Wat als dit mijn reputatie schaadt?” Je gedachten draaien overuren en je voelt de spanning in je lichaam oplopen. Je eerste impuls is misschien om het te negeren of te zeggen dat het niet jouw schuld was. Dit is een typisch voorbeeld van automatische reacties die we allemaal hebben. Het goede nieuws? Het zijn vaste patronen die je kunt leren te doorbreken. Interessant is het concept van zelfobservatie, zoals beschreven door Frederick Kanfer (2000). Zie het als de rol van een journalist: jij documenteert jouw eigen gedrag alsof je een objectieve buitenstaander bent. Wat gebeurt er precies? Hoe reageer je, wat denk je, wat voel je?

Een goede journalist gaat niet af op verzinsels, maar wil weten hoe het echt zit. Zelfobservatie werkt net zo. Het vraagt om nieuwsgierig te zijn naar wat er in jou omgaat, zonder direct te oordelen. Waarom voel je spanning na die fout? Misschien ontdek je dat je perfectionisme jouw grootste criticus is. Of misschien herken je een patroon: fouten maken voelt voor jou als falen en je probeert het koste wat het kost te vermijden. De kracht van dit proces ligt in het inzicht dat je daarmee krijgt. Zodra je bewust wordt van wat er gebeurt, heb je de regie terug. In plaats van jezelf op de kop te geven, kun je kiezen voor een constructieve aanpak. Bijvoorbeeld door te erkennen dat fouten menselijk zijn en te ontdekken hoe je het probleem oplost zonder je emoties te negeren. Een praktische tip: neem na een stressvolle situatie vijf minuten om je gedachten en gevoelens op papier te zetten. Wat gebeurde er? Wat dacht je? Wat voelde je? Op deze manier maak je jezelf bewust van de vaste patronen die je normaal gesproken ongemerkt volgt.

Zelfobservatie is geen luxe; het is een vaardigheid die je kunt aanleren. Als journalist met het overzicht van een helikopterpiloot kijk je naar jezelf: je ziet wat er speelt, verzamelt feiten en bepaalt de beste koers. De volgende keer dat je een fout maakt, vraag jezelf af: wat gebeurt er écht? Dat simpele inzicht kan een wereld van verschil maken.

Rob Wilders is narratief therapeut en mede-oprichter van NLT Lab, praktijk voor burn-out behandeling en mentale klachten op de werkvloer. Zijn columns ‘GRIP OP BURN-OUT’ zijn gebaseerd op actuele zaken en wetenschappelijke inzichten, vertaald naar praktische toepassingen. Deze columns als eerste ontvangen? Ga naar NLT-Lab.com/contact.